Tự động hóa không còn xa lạ với chúng ta, đặc biệt là với những ai được đào tạo các chuyên ngành liên quan đến tự động hóa. Khi tham gia vào ngành tự động hóa, chúng ta thường nghe nhiều về các cụm từ chỉ nhân lực tự động hóa. Câu hỏi đặt ra là các công việc chính của ngành tự động hóa là gì? Về bản chất, sẽ tồn tại 5 nhóm chính sau:

1_Người dùng cuối (End-user): là các nhà máy, tòa nhà, công xưởng, trực tiếp sử dụng thiết bị tự động làm ra sản phẩm. 

2_Tư vấn thiết kế: Trước khi nhà máy được xây dựng, thì từ yêu cầu của chủ đầu tư, toàn bộ hệ thống cần được thiết kế từ tổng thể tới chi tiết. Với các dự án lớn, việc có tư vấn thiết kế là vô cùng quan trọng để đảm bảo dự án đi đúng với yêu cầu đặt ra cùng với chi phí tối ưu nhất.

3_Xây lắp: Tư vấn xong thì cần có người xây dựng toàn bộ hệ thống lên, test, rồi bàn giao. Đó là các công ty thuộc nhóm xây lắp.

4_Nhà tích hợp - System Integrator: Việc tích hợp làm sao cho hệ thống chạy được đúng như ý của End-user hoặc tư vấn thiết kế là trách nhiệm của nhà tích hợp.

5_Nhà chế tạo máy - OEM - Original Equipment Manufacturer: Với các OEM, thì họ bán một cụm thiết bị lớn (gói thiết bị - package hoặc máy - machine), và lặp đi lặp lại các thiết kế của họ để bán cho người dùng cuối hoặc các đơn vị xây lắp. 
Đối với mỗi nhóm công ty, thì vai trò và các vị trí công việc cho người làm về mảng tự động hóa sẽ khác nhau.

Người dùng cuối - End-user:

Điểm bắt đầu tại End-User thường là kỹ thuật viên hoặc kỹ sư tự động hóa, có thể công ty có thể có thêm vị trí kỹ sư bảo trì và kỹ sư dự án (mảng tự động hóa). Các vị trí này theo thâm niên sẽ được promote lên cao hơn, nhận nhiều trách nhiệm hơn. Thường với các bạn kỹ thuật viên, sẽ không cần phải quản lý ai cả, tuy nhiên nếu là kỹ sư thì bạn sẽ phải quản lý 1 team kỹ thuật viên để thực hiện công việc.

Trong nhà máy, công việc thường sẽ rất đa dạng vì nhà máy có vấn đề gì thì phải sửa được, bảo trì được, và nâng cấp được để đảm bảo sản xuất hoạt động liên tục. Vì thế, công việc có tính lặp lại, cũng như quanh đi quẩn lại cũng chỉ có một vài hệ thống. Tuy nhiên lúc có sự cố xảy ra hoặc có dự án nâng cấp nhỏ là cơ hội rất lớn để bổ sung kiến thức. Nhiều bạn không muốn chuyên sâu vào tự động hóa mà muốn đi sang quản lý nhiều hơn thì các vị trí kỹ sư dự án và kỹ sư bảo trì sẽ rất phù hợp.

Thường với ngạch kỹ thuật viên, khoảng 2-4 năm sẽ có thể lên bậc thành kỹ thuật viên lâu năm, có thể tự làm được các công việc mà không cần chỉ bảo, và trên 5 năm thường sẽ có thể chỉ đạo các hoạt động bảo trì với vai trò kỹ thuật viên chính. Các bạn có năng lực lãnh đạo cũng như có khả năng phát triển tốt dễ được thăng tiến qua vị trí kỹ sư. 

Bên ngạch kỹ sư thì thường sau 2 năm có thể tự làm và lead 1 team nhỏ, sau 5 năm là có thể tự đưa ra được các định hướng làm việc cho team và giải quyết các bài toán phức tạp. Thường ở tầm 10-15 năm, bạn có thể lên tới quản lý bộ phận, và có thể ngắm tới vị trí trưởng phòng kỹ thuật. Nếu không muốn theo hướng quản lý bộ phận, một số công ty có vị trí kỹ sư tập đoàn (Corporate engineer) để lo các chiến lược phát triển và triển khai dự án theo yêu cầu của tập đoàn.

Tư vấn thiết kế 

Ở đội tư vấn thiết kế bạn chỉ cần tập trung vào giấy tờ như đưa ra tiêu chuẩn thiết kế, chuẩn bị quy trình hệ thống, lựa chọn thiết bị, đánh giá kỹ thuật hồ sơ thầu, tính toán tải hệ thống để đảm bảo hoạt động ổn định. Nghề này thì yêu cầu rất nhiều về kinh nghiệm. Số lượng dự án từng làm, loại dự án từng làm sẽ quyết định việc bạn ở đâu trong lĩnh vực này. Cũng vì thế nên vài job đầu sẽ thấy bỡ ngỡ và thích thú, còn về sau sẽ thấy việc này có sự lặp đi lặp lại, cần sự cẩn thận và tỉ mỉ cao. Tuy nhiên, đây là một trong số ít các công việc có tính chất bàn giấy cao cho kỹ sư tự động hóa. 

Với tư vấn thiết kế, có 2 điểm vào cho kỹ sư mới là draftman (kỹ thuật viên đồ họa) hoặc kỹ sư thiết kế mới. Draftman chỉ tập trung vào việc vẽ dựa trên các thiết kế của engineer, từ 2D tới 3D, và không cần phải nắm quá rõ về mặt kỹ thuật. Kỹ sư thì cần phải vẽ được 1 chút, nhưng phải nắm rõ về mặt kỹ thuật và học rất nhanh để bắt kịp quy trình dự án. Thường khoảng 5-8 năm, trong tay cỡ 20 dự án thì có thể được thăng cấp lên kỹ sư lâu năm (senior engineer), 10-15 năm thì có thể là lead engineer/principal engineer. Xa hơn thì consultant và senior consultant. Lương của nghề này ăn theo kinh nghiệm và tầm dự án đang làm. 

Xây lắp

Thiết kế xong thì sẽ cần được thi công, lắp đặt và chạy thử. Việc này sẽ nằm ở bên xây lắp. Ở xây lắp cũng có các kỹ sư tự động cho việc lắp thiết bị lên theo các hook-up, kiểm tra wiring, lên phương án thi công và lắp đặt. Lắp xong thì sẽ cần được inspector kiểm tra, và cuối cùng sau khi lắp đặt xong hết thì sẽ được chạy và test thử bởi kỹ sư chuyên cho chạy thử. Do yêu cầu đặc thù chuyên môn về tự động hóa nên các vị trí này cũng yêu cầu kinh nghiệm thực chiến trên công trường để đảm bảo thi công đúng. Công việc này cũng sẽ rất cực vì phải làm việc trong môi trường xây dựng, tuy nhiên thu nhập và thưởng theo công trình thì cũng tương xứng. Điểm đầu vào thì thường sẽ có kỹ thuật viên cho việc thi công, và với kỹ sư là kỹ sư công trường.

Nhà tích hợp hệ thống

Các nhà tích hợp hệ thống thì làm với đa dạng khách hàng, thi công nhiều loại công trình khách nhau với nhiều hạng mục khác nhau. Làm tích hợp thì bạn sẽ phải hiểu toàn bộ hệ thống, xây dựng từ không có gì tới một hệ thống hoàn chỉnh, cho nhiều hạng mục khách hàng khác nhau.

Thường thì bên nhà tích hợp sẽ tuyển kỹ sư tự động về để thiết kế hệ thống chương trình PLC, tủ bảng cho hệ thống PLC, màn hình HMI và SCADA. Ngoài ra thì cũng sẽ tuyển kỹ sư MEP / thiết kế để có thể thiết kế và thi công ngoài công trường thực tế. Một số nhà tích hợp thiên về mặt phần mềm thì sẽ có thêm các vị trí kỹ sư phần mềm để tích hợp toàn bộ hệ thống IT/OT vào nhau một cách hoàn hảo nhất. Ngoài ra thì còn có các vị trí về kỹ sư sales bán hàng để đi tìm dự án về cho các nhà tích hợp. Các vị trí này đều có các bước thăng tiến gần gần như với các nhóm khác, với khoảng 5-8 năm để lên tới vị trí senior / trưởng nhóm, và sau đó khoảng 10-15 năm là lên vị trí quản lý tổng thể dự án (project manager). 

Các vị trí của nhà tích hợp thì có đặc điểm chung là đi theo dự án, vì thế việc phải di chuyển xa nhà và liên tục là chuyện bắt buộc theo dự án, với thời lượng đi là khoảng 60-70%. Với các bạn trẻ, nếu tìm được vị trí ở các nhà tích hợp thì nên vào vì đây là vị trí sẽ đem lại nhiều kinh nghiệm thực chiến với nhiều lĩnh vực khác nhau nhất.

Nhà chế tạo thiết bị gốc

Nhà chế tạo thiết bị gốc thì thường hơi khác một chút so với nhà tích hợp, vì họ có sẵn một dải sản phẩm nhất định đã được thiết kế trước. Vai trò của kỹ sư tự động trong nhà tích hợp sẽ thường đi nhiều hơn vào việc customize lại giải pháp theo yêu cầu của khách hàng, và phát triển sản phẩm mới cho công ty. Nhà chế tạo cũng có các vị trí kỹ sư phần mềm và sales tương tự như nhà tích hợp, nhưng tập trung nhiều vào sản phẩm của công ty mình có sẵn hơn là làm hoàn toàn theo ý khách hàng.  Bên phía nhà chế tạo máy thì có thêm vị trí kỹ sư dịch vụ - Services engineer , làm đủ thứ việc để hỗ trợ khách hàng từ lắp máy tới bảo trì sửa chữa.

Do đặc thù của nhà chế tạo thiết bị, máy ở đâu là người ở đó, nên thường công việc sẽ tập trung quanh xưởng của công ty, với khoảng 20-30% di chuyển ngắn tới khách hàng. Riêng vị trí Services thì 80-90% là di chuyển tới vị trí của khách hàng.

Vì vậy, việc chọn đúng điểm bắt đầu và đúng công ty thuộc nhóm ngành sở trưởng sẽ là điểm tựa tốt giúp bạn gắn bó với ngành tự động hoá.

(Tổng hợp hoanghung.weebly.com)
​